هفته گذشته، اجلاس سران سه کشور روسیه ایران و ترکیه در کاخ بش تپه آنکارا حول محور مساله سوریه به پایان رسید.
نخستین نتیجه ای که این اجلاس در حاشیه خود موجب آن شد، تغییر تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای نظامی خود از این کشور فلاکت زده بود. ترامپ وعده داده بود که نیروهای خود را از این کشور خارج کند چرا که معتقد است هزینه هایی که در منطقه خاورمیانه (مانند عراق و سوریه و..)برای این کشور تحمیل شده بالغ بر 6000میلیارد دلار است که ضربه مهمی به اقتصاد این کشور وارد نموده و بنابراین در صد بود تا با خروج نیروهای خود، از اتلاف این چنینی دلارهای آمریکایی در منطقه اجتناب کند.اما دیروز به ناگهان توییتی زد و خبر داد که فعلا هستیم!
وضعیت سوریه به گونه ای است که آمادگی لازم برای شروع دوران پس از اسد برای هیچ کدام از طرف های منطقه ای و جهانی مهیا نیست.
هرچند با شکست تقریبی داعش (داعش هنوز در منطقه بوکمال سوریه حضور دارد) میتوان ادعا نمود که شرایط برای تصمیم گیری در باره سرنوشت این کشور آماده است اما این مساله به این راحتی ها هم نیست.
مخالفین مسلح اسد هنوز در قالب گروه هایی که اتفاقا از حمایت ترکیه(و تلویحا حمایت روسیه و ایران!) نیز برخوردارند به اندازه ای توانایی دارند که بتوانند روند سیاسی پیشنهادی محورمنطقه ای را سرکوب کنند.
با این وجود ، اهمیت این نشست و برخاست ها در چیست ؟
متاسفانه کشور ما در هزینه های اساسی جنگ سوریه مشارکت کاملی داشته است اما به هنگام برخورداری از منافعاین جنگ خانمان سوز سوری هیچ برداشت ملموسی نداشته و احتمالا هم نخواهد داشت.
به نظرم ، مهمترین خبر اجلاس ترکیه نه درخود آنکارا بلکه در آک کوی بود. جائیکه روسیه سرمایه گذاری 5 میلیارد دلاری خود برای احداث پروژه تاسیسات هسته ای ترکیه را با حضور پوتین و در غیاب روحانی جشن می گرفت. این نیروگاه ها قرار است 10 درصد نیروی برق مورد نیاز ترکیه را فراهم نماید . از طرف دیگر در آنکارا و بازهم وقتی روحانی در هتل منتظرر دیدار با پوتین بود ، پوتین در حال بررسی روند اجرای قرارداد گازی با ترکیه بود. خط لوله ترکیش استریم که انتقال گاز طبیعی روسیه به ارپا را از مسیری متفاوت انجام خواهد داد.قراردادی که در 19 مهر ماه 95 در خانه ای تاریخی متعلق به دوران عثمانی بین دو کشور امضا گردید.
از آن چه در صحنه اقتصاد سیاسی منطقه بخصوص سوریه می گذرد میتوان چنین برداشت نمود: روسیه از ترکیه باج سرمایه گذاری 5 میلیارد دلاری اخذ نمود تا در مورد اشغال نظامی عفرین و احتمالا تمایل ترکیه برای فتح اراضی شرقی منطقه تا سرحدات فرات، سکوت کند و البته ایران را نیز به نوعی همراه نماید . این مساله اتفاق افتاد و روحانی صرفا به چند جمله کلیشه ای در مورد اینکه کشورهای خارجی لطفا سوریه را ترک کنند بسنده نمود.
البته در مقابل این کنش و واکنش ها، ترکیه نیز زمینه های خروج مبارزان مسلح درغوطه شرقی را تسهیل نمود تا امنیت دمشق مستحکم تر شود و این یعنی جلب رضایت و خرسندی ایران در ابقای بیشتر اسد در سمتی که به نظر تشریفاتی ترین سمت سیاسی جهان باشد.
در کل میتوان چنین اظهار نمود که روسیه و ترکیه اکنون به جمع بندی آمریکا دردوره اوباما رسیده اند. آنها میگویند بحران را نه بصورت کامل حل میکنیو نه سرخود رهایش میکنیم. باید همچنان باشد و ما نیز منافع مان را از قبل آن تامین کنیم.
غلامرضا منصوری