کودکان دهه های پنجاه و شصت با خاطره چند کارتون تلویزیونی معروف همراه است . یکی از این کارتون ها، تنسی تاکسی دو(پنگوئن) و چاملی(گراز دریایی) بود. ماجرا از این قرار بود که این دوشخصیت دوست داشتنی در زندانی گیر افتاده بودند و همیشه تلاش شان بر این بود تا با ابداع راه حلی از زندان فرار کنند. اما راه حل های آنها همیشه یک ایراد عمده داشت، آنها همواره بعد از شکست خود متوجه میشدند که مساله ای وجود داشته است که آنها فکر آن را نکرده بودند.
اگر بخواهیم ایراد کار تنسی تاکسی دو را به زبان علم جامعه شناسی بیان کنیم میتوان این گونه بیان کرد :
اشکال کار تاکسی دو و رفیقش در این بود که آنها توان درک و فهم فاصله بین واقعیت های میدانی و آرزوی های ذهنی خود را نداشتند. آنها با تکیه بر توانهای خیالی خود تلاش می کردند تا راه حل های خود برای رفع مشکلاتشان را به برجام برسانند. آنها به طرز شگفت انگیزی در مورد توانایی های خود، هم اغراق می نمودند و هم خود را به کوچه علی چپ می زدند.
و این گونه بود که همواره با راه حل های ناقص خود دست به کار می شدند و عاقبت کارشان هم دستگیری و تحمیل مدت زمان بیشتر زندان بود.
از تاکسی دو می توانیم پل خیالی کوچکی بزنیم به شرایط کنونی تصمیم گیری های کلان در کشور. در ماه های اخیر دو مساله سیاسی– عمومی فضای جامعه مان را به قدری درگیر خود نموده که کمتر کسی از آن بی اطلاع است . برجام وفیلترینگ تلگرام .یکی در حوزه دیپلماسی کلان کشور و دیگری در زمینه حکمرانی داخلی .
با اندکی تسامح می توان ادعا نمود تصمیم گیری های مهم در این دو حوزه تا حدودی از قواعد رفتاری تاکسی دو و چاملی تبعیت میکند.
دوستی میگفت ، به نحوه آتش زدن برجام در مجلس دقت کنید . آن چند نماینده که از قبل تصمیم گرفته بودند تا برجام را در صحن علنی مجلس و در مقابل دوربین ها تلویزنی ورسانه ها آتش بزنند برای همین کار خود نیز هیچ برنامه ای نداشتند و این کار خود را به یک امر هیجانی بی مصرف تقلیل دادند.
آنها کاغذ را آتش زدند ، کاغذ سوخت تا جائیکه کم کم دست آن نماینده عزیز نیز در حال سوختن بود که به یک باره مجبور میشود برجام را به زمین بیندازد و ...
فیلترینگ تلگرام را ببینید. رییس جمهور شعار میدهد دست وزیر ما بر روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت . اما چون این جمله مبنای منطقی ندارد ، روحانی مجبور می شود ، در شورای عالی فضای مجازی ، خودش دست بر روی فیلترینگ بگذارد.
وزیر جوانی که قرار است برای انتخابات سال 1400 از سوی یک طیف غیر سیاسی ، آماده کاندیدا شدن شود، برخلاف تمامی شعارهای خیالی خود وارد معرکه میشود تا فیلترشکن ها را هم فیلتر کند تا دسترسی به تلگرام کاملا غیر ممکن شود.
روحانی نیز مانند تاکسی دو برای حل مسائل ومشکلات، معمولا نکته ای را نادیده میگیرد ، اما به محض رویارویی با واقعیات میدانی نقش یک پشیمان سر به زیر را بازی میکند. او میدانست که یارای مقابله با حکم قضایی را ندارد پس چرا آن شعارهای تند را در حمایت از تلگرام تا مطالبات عمومی را به یک سطح غیرقابل دسترسی برساند؟
برجام
برجام یک مساله ملی است نه سیاسی ویا حقوقی صرف. حل مسایل ملی نیازمند یک اجماع ملی است . روحانی در سال 92 سرخوش از شرایط بعد از پیروزی ، بصورت کاملا خیالی، این گونه القا مینمود که مساله اصلی ما با اروپا و آمریکا، منحصر میشود به برجام. از این روی تیم مذاکره کننده ، به اشتباه از ظرف شورای عالی امنیت ملی که همه ارکان نظام در آن دخیل اند به وزارت خارجه منتقل میشود و همه مسئولیت بر گردن دولت می افتد. این اشتباه از روحانی قابل قبول نبود که همه ظرفیت دیپلماسی را برای برجام هزینه کند در حالیکه می دانست مساله اصلی ما در قالب حداقل سه برجام (حقوق بشر-موشکی –هسته ای) با غرب تعریف میگردد.
او به خوبی می دانست که دو صحنه دیگر (حقوق بشر- موشکی ) در صلاحیت و دسترسی او قرار ندارد و یقینا عاقبت به خیری برجام هسته ای در گروه تعریف رابطه آنها با برجام هسته ای خواهد بود.
این هم اشتباه تاکسی دویی آقای روحانی بود که امیدهای ملی برای اصلاح روابط را با آشفتگی های ذهنی و تعجیل های زمانی برای تصمیم گیری از دست داد تا مجددا شاهد رونق بازار گرم مطالبه مقابله صد درصدی با غرب در کشور باشیم .
روحانی میتوانست در سخنرانی های خود وعده هایش را مبتنی بر واقعیات بیان کند نه آنچنان خیالی و هیجانی که امروز مانند تاکسی دو مجبورش کنند تا دنبال راه حل های خیالی دیگر باشد.
غلامرضا منصوری