براساس دادههای مرکز آمار میتوان خط ربطی بین دهکهای درآمدی و استانهای کشور برقرار کرد. این خط ربط از سهم خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات در سبد مصرفی خانوارها نشأت میگیرد؛ هر چه ضریب اهمیت خوراکیها در شاخص قیمت مصرفکننده استانی بزرگتر باشد، میتوان نتیجه گرفت که بهطور متوسط، خانوارهای آن استان از نظر درآمدی به دهکهای پایین نزدیکتر هستند. بررسیها نشان میدهد که استان سیستان و بلوچستان بیشترین قرابت آماری را با دهکهای پایین و استان تهران بیشترین قرابت آماری را با دهکهای بالای درآمدی دارند.
بر اساس گزارش مرکز آمار، میتوان وزن دهکهای مختلف درآمدی در استانهای کشور را ردیابی کرد. معیار چنین محاسبهای، ضریب اهمیت خوراکیها و آشامیدنیها در سبد مصرفی خانوارهای استانها است. هر چه ضریب اهمیت خوراکیها بزرگتر باشد، نشان از وفور دهکهای پایین درآمدی در آن استان است و هر چه ضریب اهمیت غیرخوراکیها کمتر باشد، سهم خانوارهای دهکهای بالا در آن استان بیشتر است. بر این اساس سهم دهکهای بالای درآمدی در استان تهران و سهم دهکهای پایین درآمدی در استان سیستان و بلوچستان بیشتر بوده است.
مطابق این بررسی، استانهای کمتر برخوردار، چون کردستان، چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد قرابت آماری بیشتری با دهک چهارم درآمدی دارند. نکته جالب شکافی است که در دهکهای پایین وجود دارد. سهم کالاهای خوراکی در هیچ استانی نزدیک به دهک دوم و سوم درآمدی نبوده است. از اینرو یک شکاف بین استان سیستان و بلوچستان و دیگر استانها قابل مشاهده است. به تعبیری در هیچ استانی شدت فراوانی دهکهای اول و دوم و سوم درآمدی به اندازه استان سیستان و بلوچستان نبوده است. در بین استانهای پرجمعیت کشور، بدترین وضعیت متعلق به استان خراسان رضوی است. سهم خوراکیها در سبدمصرفی خانوارهای این استان، بیشترین قرابت را با دهک پنجم درآمدی داشته است. یعنی بهطور میانگین بیشتر اهالی این استان را باید در زمره قشر متوسط درآمدی قرار داد. اما وضعیت در دیگر استانهای بزرگ همچون اصفهان، آذربایجان شرقی، البرز و فارس به گونه دیگری رقم خورده است. در این استانها، فراوانی دهکهای بالای درآمدی پررنگتر بوده و باعث شده که سهم خوراکیها در سبد مصرفی خانوارها به دهکهای هفتم، هشتم و نهم درآمدی نزدیکتر باشد.
دستهبندی تورم ماهانه
در ماه گذشته، شاخص کل برای خانوارهای کشور به عدد ۸/ ۱۴۷ واحد رسید که رشد ۶/ ۲ درصدی را نسبت به ماه قبل آن نشان میداد. در بین استانهای کشور، کمترین تورم ماهانه در اختیار استان همدان است. شاخص قیمت مصرفکننده کل خانوارهای این استان در ماه گذشته، ۴/ ۱ درصد رشد کرده است.
اگر بخواهیم استانهای کشور را از نظر تورمی در میانه پاییز تقسیم کنیم، در بین ۳۱ استان کشور، تنها ۵ استان تورم ماهانه زیر ۲ درصد را تجربه کردهاند. استانهای گیلان، مازندران، خوزستان و قزوین نیز در این دسته قرار میگیرند. اما بیشترین فراوانی در بازه ۲ تا ۳ درصد وجود دارد. در واقع اغلب استانهای کشور در ماه گذشته تورم ماهانه بین ۲ تا ۳ درصد را پشت سر گذاشتهاند. در دسته تورم ماهانه بیش از ۳ درصد نیز نام ۸ استان به چشم میخورد. نام استانهای این بازه شامل زنجان، خراسان جنوبی، یزد، اردبیل، خراسان شمالی، کردستان، کهکیلویه و بویراحمد و آذربایجان شرقی است. بدترین وضعیت در استانهای کهکیلویه و آذربایجان شرقی گزارش شده که نرخ تورم ماهانه آنها را به ترتیب ۴ و ۳/ ۴ درصد نشان میدهد. آنچه در استان آذربایجان شرقی موجب تشدید قیمتها شده، در گروه خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات قرار دارد؛ چرا که تورم شاخص مصرفکننده خوراکیها در این استان، ۸/ ۴ درصد رشد ماهانه را در آبان ثبت کرده است؛ در حالی که کالاهای غیرخوراکی تورم ماهانه ۴ درصدی را پشت سر گذاشتند.
در زمینه تورم نقطهای که نشان دهنده تغییرات شاخص قیمت در آبان سال جاری نسبت به آبان سال قبل است، وضعیت در استانهای کمتربرخوردار سختتر بوده است. در واقع اهالی استانهای کمتر برخوردار تورم بالاتری را در طول یک سال گذشته نسبت به سایر استانهای کشور تجربه کردهاند. با اینکه تورم نقطه به نقطه کل کشور در ماه گذشته، ۹/ ۳۴ درصد گزارش شده است، تورم نقطهای در استانهای سیستان و بلوچستان، کردستان، چهارمحال و بختیاری، لرستان، ایلام و خراسان شمالی بیشتر از ۴۰ درصد گزارش شده است. همچنین کمترین افزایش قیمتها را در طول یک سال اخیر، اهالی استانهای کرمان و قم تجربه کردهاند. این ۲ استان، تنها استانهایی هستند که تورم نقطهای آنها زیر ۳۰ درصد باقی مانده است. همچنین تورم نقطهای در استان تهران در آبان ماه، بالاتر از میانگین کشوری و ۳۷ درصد گزارش شده است.