امسال روز قدس و پایان ضرب الاجل هسته ای تقارن یافته است، به گونهای که دیپلماتها تا سحر جمعه به وقت وین فرصت دارند به توافق برسند. در غیر این صورت، فرصت بررسی 30 روزه کنگره به 60 روز افزایش پیدا می کند. به همین مناسبت، روزنامه های امروز دو موضوع روز قدس و توافق هسته ای را مهمترین موضوع روز پوشش گسترده داده اند.
در ادامه میتوانید روایت تابناک از مهمترین مطالب روزنامههای پنجشنبه هجدهم تیرماه را مرور کنید.
«روزنامه آرمان» در گزارشی به تأثیرات توافق احتمالی هسته ای در حوزه های مختلف به خصوص انتخابات می پردازد. این روزنامه در این گزارش با تیتر «سايه توافق بر سرانتخابات» با اشاره به تأثیر توافق بر همه روند کشور می نویسد: «هميشه پاي مذاكرات در ميان است»؛ اين روزها هر مسألهاي كه مطرح ميشود يك سر آن به مذاكرات هستهاي ختم ميشود، از مسائل اقتصادي گرفته تا موضوعات سياسي همه و همه به سرنوشت اختلافات ايران و 1+5 گره خورده است؛ شايد تا حدودي قابل درك باشد چرا كه حل مساله هستهاي علاوه بر يك مطالبه ملي به يك كلافگي نيز تبديل شده و همه ميخواهند به نوعي اين موضوع براي هميشه از ميان برداشته شود؛ حتي برخي اقشار جامعه معتقدند اگر قرار است توافقي در كار نباشد يك بار براي هميشه گفته شود توافقي نيست تا برنامه روي عدم توافق تنظيم شود و البته در ميان مسئولان و شخصيتهاي سياسي نيز اظهارنظر درباره مذاكرات كم نيست. بنابراين به طور حتم نتيجه مذاكرات در معادلات سياسي آينده بسيار تاثيرگذار خواهد بود و در ميان اين معادلات، مجهول انتخابات از همه مهمتر است. انتخاباتي كه قرار است اسفند ماه94 تكليف دهمين مجلس و خرداد 96 تكليف كرسي رياستجمهوري را مشخص كند».
همچنین این روزنامه در گفت و گو با امیرمحبیان، همین موضوع را پیگیری کرده است. این استاد دانشگاه در این گفتوگو با عنوان «توافقهستهاي را نبايد به انتخاباتگره زد» بیان می کند که «صرف توافق نميتواند عامل اساسي در تغيير فضاي فكري در جهت بهره مندي يك جريان از فضاي دگرگونشده انتخاباتي شود. مهم اين است كه آيا توافق انجامگرفته از منظر افكار عمومي موقعيت بهتري را براي ايران و مردم فراهم ميكند يا خير؟ به عبارت بهتر، مردم شرايط را در مقايسه با وضعيت خود ارزيابي ميكنند. فراموش نكردهايم كه هنگامي كه تماسهاي اوليه روحاني و اوباما برقرار شد يا نشستهاي مستقيم اوليه برقرار شد، تصور بر اين بود كه سريعا قيمت دلار كاهش پيدا كرده و نتايج اين ديدار در وضعيت ارز ديده خواهد شد. اما شوك اوليه بسيار كوتاهمدت و نااستوار بود. بنا براين بايد منتظر شد و نتايج را ارزيابي كرد. نكته خطرناكي كه حتما باید مسئولان دولتي مراقبش باشند تا تصور آن در اذهان شكل نگيرد. اين برداشت خطرناك است كه دولتيها مذاكرات هستهاي را در مسير رسيدن به فرصتهاي انتخاباتي درون كشور پيش ميبرند تا از نتايج آن سود انتخاباتي ببرند. اين برداشت مطلقا شكل نگيرد، زيرا براي وجهه دولت بسيار بد است. متأسفانه به نظر ميرسد اصلاحطلبان روي اين فاكتور سرمايهگذاري كردهاند. مبادا طمعهاي اينچنيني تصوير دولتي را ايجاد كند كه منافع كلان كشور را بازيچه بازيهاي سياسي كوتاهمدت كرده است. البته با شناختي كه از مسئولان دولتي موجود است و مراقبت هوشمندانه رهبري چنين برداشتي درست نيست، اما دولتيها هم هوشيار باشند و علائمي اينگونه از خود نشان ندهند.» امیرمحبیان در مقابل پرسش آخر می گوید« حتما و قطعا بايد اين را در نظر داشت كه توافق هستهاي را نبايد به انتخابات گره زد.»
«روزنامه کیهان» نیز در صفحه نخست خود به موضوع روز قدس پرداخته است. همچنین این روزنامه در گزارشی با تیتر «رمزگشایی عراقچی از بن بست مذاکرات» می نویسد، عامل اصلی تمدید مذاکرات این است که طرف امریکایی حاضر به دل کندن از تحریم ها نیست.
«روزنامه اعتماد» نیز در گزارش هسته ای به تنش دیروز در جلسه وزرا و سخن معروف آقای ظریف، مبنی بر اینکه هیچ گاه یک ایرانی را تهدید نکنید پرداخته است و می نویسد: «مذاكرات براي پنجمين بار در يك سال و نيم گذشته تمديد شد؛ تمديدي كه طرفين اصرار دارند نام «تمديد» را براي آن به كار نبرند و از آن با عنوان ادامه مذاكرات ياد كنند. به نظر ميرسد تحليلگران و خبرنگاران رسانههاي متفاوت داخلي و خارجي حاضر در مذاكرات هم با اين رويكرد كنار آمدهاند. پيش از اين زمزمههاي حاشيهاي حاكي از اين بود كه ايران و ١+٥ روز چهارشنبه به تفاهم خواهند رسيد؛ برنامهريزياي كه از منظر رسانهاي بسيار بينقص هم به نظر ميرسيد. تيم مذاكرهكننده امريكا ميتوانست صبح روز پنجشنبه به وقت وين در حالي كه هنوز قانونگذاران كنگره به وقت امريكا در خواب هستند، متن توافق جامع هستهاي را به خاك كشور خود رسانده و پس از دريافت امضاي باراك اوباما؛ رييسجمهور ايالات متحده آن را به كنگره واگذار كنند. با اين همه حناي اين سناريو ديگر رنگي ندارد. مذاكرات به شكل رسمي تا روز ١٠ جولاي تا لحظه تنظيم اين خبر ادامه پيدا خواهد كرد و البته كه شانس چنداني هم براي حل و فصل اختلافهاي باقي مانده تا پايان روز پنجشنبه برابر با ٩ جولاي به وقت وين وجود ندارد. اين ساعات در وين همه ميدانند كه مذاكرات به احتمال بسيار زياد به توافق جامع هستهاي تبديل خواهد شد. اين توافق بيش از هر زمان ديگري در اين ١٣ سال به خط پايان نزديك شده است و البته به همين ميزان هم با رسيدن به اين خط فاصله دارد. مواضع نهايي عريان شده و بر روي ميز مذاكره قرار گرفته است. حالا شعار نياز به تصميم سياسي بيش از هر زمان ديگري بايد جامه عمل بپوشد. اين مذاكرات ضربالاجلهاي جولاي و نوامبر ٢٠١٣، مارس و ژوئن ٢٠١٤ را پشت سر گذاشته است و در نخستين دهه ماه جولاي همچنان به مسير خود ادامه ميدهد. گفتوگوها در مسير خاكستري ادامه دارد. نه سپيدي توافق به راحتي رخ مينمايد و نه تيرگي شكست ميتواند مذاكرهكنندگان را از ادامه مسير بازدارد. همه توافق را ميخواهند اما از جنس و ماهيت خوب آن».
«روزنامه خراسان» در گزارشی اقتصادی با تیتر «ثبت پايين ترين قيمت سکه در 1.5 سال اخير» می نویسد: «با نزديک شدن به روزهاي پاياني مذاکرات هسته اي به نظر مي رسد بازارها بسيار خوش بينانه به نتايج مذاکرات مي نگرند. در حاليکه چند روز قبل سکه مرز 900 هزار تومان را زير پا گذاشت، روند کاهشي قيمت همچنان ادامه يافته و به حدود 872 هزار تومان رسيد که کمترين قيمت سکه در طول 1.5 سال اخير است. اين در حالي است که بورس نيز طي روزهاي گذشته روند صعودي گرفته و روز سه شنبه به مرز 67 هزار واحدي نزديک شد. در رابطه با کاهش قيمت سکه، رئيس اتحاديه کشوري طلا و جواهر با بيان آنکه جو رواني در بازار طلا حاکم شده است، گفت: مذاکرات، کاهش نرخ دلار در بازار داخلي، نوسانات طلاي جهاني و بي اقبالي خريد مردم علت اصلي کاهش قيمت سکه است. به گزارش ايرنا محمد کشتي آراي با تشريح دلايل کاهش قيمت سکه در بازار داخلي، اظهار داشت: هم اکنون جو رواني در بازار حاکم شده و تقريباً اکثر مردم فروشنده شده اند. وي با بيان اينکه خريداري در بازار براي طلا و سکه وجود ندارد، گفت: مذاکرات هسته اي ايران، کاهش قيمت دلار در بازار آزاد، نوسانات طلاي جهاني و البته عدم خريد مردم از مهمترين دلايل کاهش قيمت سکه در روزهاي اخير بوده است.زنگ بازار سرمايه و تالار شيشه اي در روزهاي اخير و همزمان با انتشار اخبار مثبت از مذاکرات به صدا درآمد و اين بازار درهفته جاري شاهد دو جهش عمده بوده است. تالار شيشه اي شنبه هفته جاري و همزمان با آغاز معاملات رشد 999 واحدي را تجربه کرد و در ارتفاع 65 هزار و 840 واحدي ايستاد. در ادامه اين روند شاخص کل بورس در روز دوشنبه نيز با 239 واحد رشد به ارتفاع 66 هزار و 19واحد صعود کرد و در نتيجه توانست دوباره قله 66 هزار واحدي را فتح کند. در همين حال بود که اين شاخص در روز سه شنبه و همزمان با آخرين روز معاملاتي هفته با 741 واحد رشد در آستانه 67 هزار واحدي قرار گرفت.بازار ارز نيز روند نزولي گرفته و هر دلار آمريکا با 40 تومان کاهش 3265 تومان عرضه شد. هر يورو نيز در صرافي ها با افت 35 توماني به 3625 تومان رسيد و هر درهم با 6 تومان کاهش 890 تومان معامله شد».
«روزنامه شهروند» در گزارشی با تیتر «هشدار جدی بخش خصوصی برای پس از تحریم» به موضوع اقتصاد پس از تحریم ها می پردازد و می نویسد: «مسعود خوانساری رئیس اتاق تهران به عنوان اولین سخنران جلسه روز سهشنبه، سخنان خود را با یادآوری وعدههای دولت در روزهای نخست فعالیتش درباره توجه ویژه به بخش خصوصی آغاز کرد. او با سخت توصیف کردن شرایط اقتصادی سال ١٣٩٤ گفت: هیأترئیسه اتاق ایران و تهران در دیدارهای متعددی که با مقامات سه قوه ازجمله رئیس مجلس شورای اسلامی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر جهاد کشاورزی داشته، بر افزایش تعامل و همکاری برای بهبود شرایط اقتصادی تأکید کرده است. او با آرزوی موفقیت برای تیم مذاکرهکننده هستهای کشور، گفت: درست است که تمامی مسائل و مشکلات اقتصادی ما برخاسته از تحریم نیست اما تحریمها مشکلات و محدودیتهای زیادی برای اقتصاد ما ایجاد کرده است که رفع آن میتواند راهگشای بهبود اوضاع اقتصاد باشد. خوانساری با بیان اینکه سال ٩٤، سال سخت و دشواری برای همه است، از کاهش شدید تقاضا در بازار خبر داد و اظهار داشت: آمار نشان میدهد که از سال ٩٢ به این سو، سالانه ٢٠درصد از درآمد سرانه کشور کاهش یافته است و بهطور نمونه در بخش مواد غذایی این کاهش چشمگیر بوده است.
هجوم نقدینگی به کشور
در آستانه به نتیجه رسیدن مذاکرات ١+٥ قرار است کمیته مشورتی پساتحریم در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران تشکیل شده تا در آن برنامه و راهکارهای بخش خصوصی مورد بررسی و کارشناسی قرار گیرد. مهدی جهانگیری، عضو هیأترئیسه اتاق تهران با بیان این خبر، گشایش در نظام مالی و برقراری ارتباطهای بین بانکی داخل و خارج از کشور را یکی از اتفاقات مثبت توافق احتمالی و رفع تحریمها عنوان کرد و گفت: خروج نظام مالی کشور از تحریمها، کاهش هزینههای سنگین مالی برای بنگاههای اقتصادی را به ارمغان خواهد آورد و در پی آن میتوانیم شاهد افزایش صادرات غیرنفتی کشور باشیم. وی همچنین به باز شدن مسیر ورود داراییهای خارج از کشور اشاره و تصریح کرد که با بسته شدن پرونده تحریمها، خطوط اعتباری بین بانکی که یکی از ملزومات تجارت بینالمللی است میان بانکهای ایرانی و خارجی برقرار خواهد شد و بنابراین باید شاهد رفع مشکلات فعالان اقتصادی در این حوزه باشیم. عضو هیأترئیسه اتاق تهران در عین حال به تهدیدهای پیش روی اقتصاد ایران در دوره پساتحریم اشاره کرد و گفت: در کنار فرصتها باید نگران تهدیدهای احتمالی نیز باشیم و برای آن چارهای بیندیشیم؛ اینکه اقتصاد کشور به یکباره با نقدینگی مواجه میشود با رفع تحریمهای نفتی که افزایش درآمد عمومی دولت را به همراه دارد، این نقدینگی میتواند به ایجاد تورم دامن زند. بروز هیجانهای کاذب و یکباره در بازار سرمایه از دیگر دلنگرانیهایی بود که عضو هیأت رئیسه اتاق تهران از آن یاد کرد و به گفته وی، باید دولت و بخش خصوصی در این زمینه آمادگی و مدیریت دقیق داشته باشند.
ضرورت اطلاعرسانی به شرکتها
فارغ از تأثیر مثبت سرمایهگذاری در اقتصاد ایران، بیم این وجود دارد که شرکتهای شبهدولتی، فرصتهای بزرگ را شناسایی کنند و شرکتهای کوچک و متوسط در این پروژهها، صرفا نقش پیمانکار را برای این شرکتها ایفا کنند. نکتهای که فاطمه دانشور ضمن اشاره به آن اظهار داشت: انتظاری که اعضای اتاق تهران از اتاق دارند این است که فرصتهای سرمایهگذاری برای دوران پساتحریم شناسایی شود و این اطلاعات در اختیار بنگاههای کوچک و متوسط قرار گیرد.
پولدار شدن دولت و فراموشی بخش خصوصی
حمیدرضا صالحی دیگر عضو هیأت نمایندگان و عضو هیأت رئیسه کمیسیون انرژی و محیطزیست اتاق تهران نیز این نگرانی را تذکر داد که با رفع تحریمها و افزایش درآمدهای عمومی دولت، بخشخصوصی توان رقابتی خود را برای ورود بیشتر به عرصههای اقتصادی از دست داده و این دولت و وزارتخانهها باشند که با کسب درآمدهای ناگهانی اجازه عرض اندام به واحدهای صنعتی و فعالان اقتصادی در پروژهای مشترک با طرفهای خارجی را ندهند.
اصلاح ساختار اقتصاد کشور
اما سؤال اینجاست آیا در حال حاضر ساختار فعلی اقتصادی ایران مناسب برای پذیرای حجم انبوهی از سرمایهگذاری خارجی است یا خیر؟ در این بین مهدی قاضیپور یکی از اعضای هیأت نمایندگان اتاق تهران بر این باور است که به دلیل سیستم بروکراتیک و همچنین برخوردهای سلیقهای که در این ساختار در کشور ما وجود ندارد، اگر هدف جذب سرمایههای خارجی است، در وهله نخست باید در مورد اصلاح ساختار اقتصاد کشور و نیز کوچکسازی دولت اقداماتی انجام گیرد.
او پیشبینی کرد: بعد از توافق، قیمت نفت به دلیل عرضه نفت ایران در بازارهای جهانی کاهش پیدا کند. صادرات نفت نیز افزایش مییابد و با افزایش درآمد دولت و افزایش عرضه ارز، قیمت آن کاهش مییابد.
جلوگیری از واردات گسترده پس از تحریمها
همچنین سیدمحمد اتابک عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران نیز یکی از تهدیدهای جدی در دوره پساتحریم را سیل واردات و به دنبال آن نابودی تولیدات داخلی عنوان کرد و گفت: درحال حاضر مشخص است که پشت مرزهای کشور چه خبر است و کدام کالاها قصد ورود به بازار داخل را دارند، باید تمهیداتی اندیشید که کالاهایی وارد کشور شود که به رشد اقتصادی منجر شود و نه آنکه فلج شدن صنایع را به دنبال داشته باشد. اتابک استفاده از ابزار تعرفه برای جلوگیری از وارد آمدن لطمه به تولید داخلی را یکی از راهکارهای الزامی برای ورود به دوره پس از رفع تحریمها دانست.
ورود شرکتهای خارجی با رویکرد بازرگانی
به گفته لطفالله سعیدی عضو دولتی هیأت نمایندگان اتاق تهران، دلنگرانی جدی این است که شرکتها و بنگاههای خارجی ابتدا با رویکرد بازرگانی صرف وارد ایران شوند، درحالیکه باید الزاماتی اندیشید که ورود سرمایهگذاران خارجی به کشور با رویکرد تولید باشد. وی همچنین به ضعف در زیرساختهای بازار مالی و سرمایه کشور اشاره کرد و افزود: رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار چندی پیش با حضور در کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران به این نقصان اشاره کرد و این نگرانی احساس میشود که بازار سرمایه ما نتواند به خوبی با بازار سرمایه کشورهای دیگر تعامل داشته باشد. لذا احیای زیرساختهای این بخش را باید جدی گرفت.