امروزه و با گسترش اینترنت و در دسترس بودن گوشی های هوشمند، شبکه های اجتماعی و پیام رسان های داخلی و خارجی علاوه بر قابلیت تماس صوتی و تصویری و ارسال متن، تصویر و عکس، کارکردهای مختلفی در جامعه پیدا کرده اند که یکی از این موارد، انجام نظرسنجی است.
در ماههای منتهی به انتخابات ، بازار شبکه های اجتماعی از حیث اطلاع رسانی و تلاش برای جمع آوری رای داغ داغ است و هرکدام از نامزدها شخصا یا در قالب گروه ها و کانال های هواداری از این امکان نوظهور که ارزان و فراگیر است، استفاده می کنند.
در روزهای اخیر و با مشخص شدن نامزدهای تایید صلاحیت شده و مجاز نبودن تبلیغات رسمی انتخابات دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی ،اما تبلیغات غیر رسمی مدتهاست آغاز شده است.
در هفته جاری برخی نظرسنجی های اینترنتی و مبتنی بر رسانه های اینترنت پایه internet based media در سطح شهرستان ملایر انجام شده و نتایجی از آنها منتشر شده است.
اما آنچه مهم است و بایستی مورد توجه داوطلبان و هواداران آنها باشد، اینکه این نتایج و عددهای به دست آمده به دلایل زیر از روایی و پایایی لازم برخوردار نیستند:
1.آنچه در نظرسنجی بیش از هر متغیر دیگر اهمیت دارد و برای یک نظر سنجی ارزش و اعتبار محسوب می شود، معرف بودن نمونه ای است که از جامعه آماری گرفته می شود. نظرسنجی های اینترنتی به دلیل خوشه ای نبودن، از کاربران در دسترس و حاضر در یک گروه، کانال، شبکه اجتماعی پیروی می کنند و لذا معرف محسوب نمی شوند.
2. دسترسی گرایش های مختلف اجتماعی و سیاسی به صفحات و کانال‌های مجازی «متوازن» نیست. هر گرایش سیاسی‌ای بیشتر به صفحات و کانال‌های مورد علاقه خودش سر می‌زند. برای همین صفحات و کانال‌هایی که این نظرسنجی در آن بارگذاری شده، در دسترس افرادی با گرایشات خاص سیاسی قرار گرفته است.
3. میزان علاقه افراد (نرخ پاسخگویی) به درخواست شبکه‌های مجازی، به همسویی آنها با شبکه وابسته است. یعنی اگر فردی به اطلاح طلبی گرایش داشته باشد، بیشتر امکان دارد نظرسنجی هایی که در پلتفرم‌های نزدیک به آنها بارگذاری شده را تکمیل کند، تا فرد اصولگرایی که به همان کانال دسترسی دارد.
4. دیگر اینکه، در رسانه های اجتماعی و پیام رسان های مذکور نمونه آماری «نماینده و معرف» جامعه واقعی نیست و صرفا با وزن دهی ذهنی ادمین، آن را نماینده/ معرف جامعه مورد نظر تلقی کرده اند.
5. نکته اصلی که می تواند صحت این اقدام را با چالش جدی مواجه کند موضوع فیلترینگ و عدم امکان دسترسی آسان و برابر مخاطبان ( در اینجا موکلان)به شبکه های اجتماعی است.
در شرایطی که برای استفاده از شبکه های اجتماعی خارجی ( تلگرام، واتس آپ ، اینستاگرام، توئیتر و...) نیاز به نصب فیلترشکن می باشد و همگان دارای شرایط برابر نیستند، نمی‌توان به نتایج حاصله اطمینان داشت.
امین الله علیمرادی ، فعال رسانه
