به گزارش تابناک ایلام،دکتر" اسد الله نقدی "با اشاره به اینکه شهرهای ایران طي دهه هاي اخير تحولات بسياري در فرم ، ساختار و عملکرد پیدا کرده‌اند. در ايران "شهری شدن" و تغییر در سازوکار نظام شهری یکی از شاخصه‌های تحولات جامعه بوده است. هم نرخ مطلق جمعيت شهری، هم نسبت شهرنشینی و هم تعداد شهرها در دوره جدید رشد شتابانی داشته است و بنابراین ايران کشوری است که به سمت شهرنشين شدن مضاعف پیش می‌رود.
وی با اشاره به سرعت شهری شدن در ايران که بسيار بيشتر از برخي جوامع توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است، گفت: در ايران بخش اعظم جمعيت در قطب‌های شهري-بويژه پایتخت، کلان‌شهرها- شهرهای مراکز استان و برخی قطب‌های صنعتی محدودشده‌اند و تنها كافي است تصور كنيم كه يازده کلان‌شهر بالاي 500 هزار نفر كشور بيش از نيمي از جمعيت شهرنشين كشور را در خود جاي داده‌اند و تهران بزرگ هم یک‌چهارم جمعیت شهری کشور را در خود جای داده است. این جمعیت شهری شده اغلب همان روستاییان دیروز هستند که به دلیل مشکلات معیشتی و تنگناهای اقتصادی و گرفتاری‌های اقلیمی و از همه مهم‌تر الگوی نامتعادل توسعه راهی شهر شدند.
نقدی با اشاره به گزارش اخیر شورای اجتماعی کشور و نیز گزارش وزیر کشور در مجلس گفت: حاشیه‌نشینی در صدر مسائل کشور است و ميزان شهرنشيني از حدود 20 درصد در سال 1300 اکنون به 75 درصد رسیده و از جمعیت79 میلیون و600 هزارنفری کل کشور، 54 میلیون را نفر جمعیت شهری تشکیل می‌دهد.
نویسنده کتاب "انسان و شهر" با اشاره به طبیعی بودن آمار شهرنشینی و ارقام بالای تغییرات فیزیکی شهر و شهرنشینی در ایران تصریح کرد: مهم‌تر از نرخ رشد شهرنشینی که البته متأثر از تحولات فرهنگی و اجتماعی و مناسبات انسانی و اجتماعی در شهر معاصر ایرانی است، تغییرات پیش‌آمده در شهرها ازجمله روابط همسایگی، ساختار محلات و فروپاشی آن‌ها، افزایش فاصله شمال و جنوب شهرها یا فرادستان و فرودستان شهری، به‌هم‌ریختگی سیما و منظر و هرج مرج در ساخت‌وساز و کالایی شدن شهر و امور شهری و نگاه صرفاً فنی-اقتصادی به شهر است که در مجموع نشان از اولویت دادن به ماشین در عرصه شهرسازی بجای توجه به انسان است. این مسائل بسیار مهم معضلاتی هستند که شوراها و شهرداری‌ها در ایران با آن مواجه هستند و گاهی خود نیز مسبب اصلی ایجاد یا گسترش آن می‌شوند.
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی ادامه داد: شهرسازی مدرن از اواخر قاجار شروع می‌شود و پس از انقلاب مشروطه، به ویژه در دوره پهلوی اول در مقیاس وسیع بسط و پیاده‌سازی می‌شود و باعث فاصله شهرهای ایران از سنت شهرسازی قبل از خود می‌گردد، هرچند همواره تلاش‌هایی مبنی بر بازنمایی عناصری از تاریخ دور ایران وجود دارد.
نقدی با اشاره به نظر «سایمون بل» استاد برجسته مطالعات شهری ادینبورگ ، تصریح کرد: این اندیشمند کاستی‌های شهرسازی معاصر ایران ازجمله نبود الگو و نوعی آنارشیسم در طراحی و برنامه‌ریزی شهری، نبود مرز شهرها و عدم لحاظ کردن جانبازان و معلولان و سالمندان در گستره و فضا و ساخت شهر را یک معضل عمده می‌داند و به مسئولان شهرسازی ایران پیشنهاد می‌کند از" میراث شهری" خودتان بهره ببرید زیرا در سنت شهرسازی ایران اقلیم، فرهنگ و انسان در چینش نظام‌اند عناصر معماری و طراحی شهری بسیار موردتوجه بوده است.
نویسنده کتاب " حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی " با بیان اینکه شهر در کلان یک محصول بشری است و هم از شرایط اجتماعی هر عصر تأثیر می‌پذیرد و هم بر تحولات جامعه تأثیرگذار است، ادامه داد: بگذارید یک مثال از ایران معاصر بزنم. نام‌گذاری خیابان و میدان شهری یک نمونه است که چگونه انقلاب در ایران نام تقریباً همه آن‌ها را تغییر داد. یا جنگ تحمیلی سبب شد تا تعداد زیادی جانباز در جامعه باشند و در شهرسازی و معماری ما به همین دلیل تغییراتی روی‌داده است.حتی الگوی معماری ایرانی اسلامی سال‌های بعد از انقلاب در مقایسه با سبک‌های قبل از انقلاب یک مثال دیگر است.
وی تأکید کرد: مدیریت شهری در ایران بیشتر دچار برخورد انفعالی و اداره امور به صورت روزمره شده است و علیرغم همه تلاش‌ها و کارهای زیادی که شده به سبب غفلت‌های بزرگی که به مفهوم شهر شده ما شاهد سلطه نگاه اقتصادی و تکنیکی به شهر هستیم.
"مترجم کتاب توسعه و مدیریت شهری در عصر جهانی‌شدن " در ادامه با اشاره به اینکه نیازهای هر شهر تابعی از تقاضای آن خدمت یا فرصت است، گفت: ساخت‌وساز هم به عنوان کاربری مسکونی یا تجاری و آموزشی و یا ... تابع این قاعده است. مثلاً تولید مسکن باید متناسب با نسبت تشکیل خانوارهای جدید یا نرخ مهاجرت به آن شهر و نیز نسبت فرسودگی بناهای موجود باشد و کم یا زیادتر شدن این نسبت به عدم تعادل می‌انجامد که مصداق بارز آن مثل مسکن مهر است که در برخی شهرهای ایران بیش از تقاضای موجود تولیدشده است.
دانشیار جامعه‌شناسی شهری در پاسخ به سؤال خبرنگار ایسنا درباره وضعیت شهرهای استان ایلام و مسئله تعریض خیابان‌های اصلی به بهای حذف پیاده راه‌ها و درختان و فضای سبز، و تبعات حذف شهروندان از معابر عمومی، گفت: اگر چنین شده باشد حرکت در مسیر خلاف جریان شهرسازی مترقی جهانی است. یکی از نقصان‌های شهرهای ما فقر فضاهای عمومی است که شهروندان در آن بتوانند تعاملات اجتماعی در انظار عمومی داشته باشند تا از خزیدن شهروندان به درون محافل خصوصی برای فعالیت‌های عمومی پرهیز شود.
وی با اشاره به سه نوع فعالیت مختلفی که در هر شهر یا فضای شهری می‌توان صورت گیرد، گفت: فعالیت‌های اجباری، اختیاری و اجتماعی سه نوع فعالیت عمده‌ای هستند که در ساخت شهر باید موردتوجه قرار گیرند. خرید ، راه رفتن، گذران فراغت و بودن با دیگران و دیگر فعالیت‌های از این دست برای هر شهر مهم و حیاتی هستند. اگرچه کلاً استان ایلام استان کم‌جمعیتی است و این هم یک فرصت بزرگ برای ایلام است از آن جهت که جمعیت کم را با فراغ بال بیشتری می‌توان اداره کرد و هم یک تهدید است زیرا با توجه به اینکه ایلام استان مرزی است موضوع"حفره جمعیتی "برای آن مناسب نیست .
نقدی با اشاره به سرعت رشد بسیار زیاد شهر ایلام در موضوع شهرنشینی گفت: شهر ایلام به عنوان مرکز استان ایلام این رشد فزاینده را تجربه کرده است و از یک شهر 15000 نفری در نیم‌قرن پیش، اکنون به شهری با حدود 180 هزار نفر جمعیت رسیده است که گرچه در مقایسه با بسیاری از مراکز استان‌های هم‌جوار جمعیت زیادی نیست اما نسبت رشد بیش از ده برابری آن مؤید نرخ بالای رشد شهری بوده و این مستلزم افزایش خدمات و تسهیلات است.
این محقق حوزه جامعه‌شناسی شهری با اشاره به ضرورت توجه به حاشیه‌نشینان شهر ایلام تأکید کرد: شهر ایلام نسبت بالای از حاشیه‌نشینی را در محلاتی چون «سبزی آباد» و «بان برز»، «بان‌بور»، منطقه کمربندی و تپه آزمایش تجربه می‌کند که در این منطقه ما شاهد نرخ‌های بیکاری و آسیب‌های اجتماعی بالایی هستیم و به ویژه خودکشی و نیز اختلاط خرده‌فرهنگی ناشی از مهاجرت از شمال و جنوب استان و تأثیرات آن در نظام دیوان‌سالاری شهر و استان گاهی به راحتی قابل‌رؤیت است.
دانشیار دانشگاه بوعلی تأکید کرد: محققان بومی و دلسوز بسیاری هم در خود استان وجود دارد که می‌تواند به توسعه و پیشرفت آتی آن به شرط قرار گرفتن در نظام مشارکت و مشورت کمک شایانی کند و بدانند داشتن شهرهایی قابل سکونت و مطلوب نیازمند عزم جزم مدیران شهری و مشارکت شهروندان و همکاری این دو با یکدیگر است./م
