به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز چهارشنبه ۲۷ مهرماه در حالی چاپ و منتشر شد که رزمایش نیروی زمینی سپاه در شمال آذربایجان شرقی، تحریم؛ میوه باغ اروپا، چشم انتظاری دریاچه ارومیه برای ۱۴ میلیارد مترمکعب آب! و سوت پایان مذاکرات برجام در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم:
آیا بزرگترین دریاچه شور ایران کامل خشک شد؟
بیتا میرعظیمی در گزارشی با تیتر آیا بزرگترین دریاچه شور ایران کامل خشک شد؟ در شماره امروز ایران نوشت: انتشار فیلمی از خشکیدگی دریاچه ارومیه در فضای مجازی، به واکنش فعالان حوزه محیط زیست منجر شد و برخی از خشکیدگی کامل دریاچه خبر دادند. با وجود این، رئیس هیأت تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه مجلس شورای اسلامی، خشکیدگی کامل دریاچه ارومیه را تکذیب کرده و با بیان اینکه وضعیت دریاچه ارومیه خوب نیست می‌گوید امیدواریم کمتر از یک سال آینده به تراز هیدرولوژیک در دریاچه ارومیه برسیم. همزمان رئیس مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه نیز خشکیدگی کامل دریاچه ارومیه را تکذیب کرده و به «ایران» می‌گوید: البته حال دریاچه خوب نیست و برای رسیدن به تراز اکولوژیک، تا ۴ متر فاصله دارد.» پیش از این مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی خبر از خشک شدن ۹۵ درصدی دریاچه ارومیه داده بود. حالا دلنگرانی‌ها درباره وضعیت ریزگرد‌های سفید نمکی نیز هر روز بیشتر می‌شود. این در حالی است که وزارت نیرو بار‌ها اعلام کرده است که حقابه محیط زیست را پرداخت کرده است؛ اما در مسیر رسیدن به مقصد توسط کشاورزان خرج شده است. اما «علی سلاجقه» به این موضوع انتقاد داشته و می‌گوید حقابه‌ای که داده می‌شود باید سر تالاب باشد، چون در طول مسیر بهره‌بردار زیاد است و حقابه‌ای به تالاب نمی‌رسد. معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور هفته گذشته نیز از پیگیری جدی حقابه دریاچه ارومیه از وزارت نیرو خبر داده و تأکید کرد که اعتبارات لازم برای انتقال آب تصفیه‌خانه‌های سه استان منتهی به دریاچه تا آخر سال تأمین خواهد شد.
«حجت جباری» رئیس مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه، به «ایران» می‌گوید: مساحت فعلی دریاچه با مساحت آن در سال ۱۳۹۴ یکی است. این دریاچه به طور کامل خشک نشده است؛ اما وضعیت خوبی نیز ندارد. او می‌افزاید: در حال حاضر عرصه آبی دریاچه ارومیه ۳ قسمت شده و تنها شمال، جنوب و زیر جاده شهد کلانتری آب دارد. این در حالی است که بارندگی پاییزه تاکنون آغاز نشده و همچنان تبخیر و کاهش سطح تراز دریاچه ارومیه ادامه دارد.
جباری می‌افزاید: در حال حاضر امکان استفاده از قایق در دریاچه ارومیه وجود ندارد و تردد در دریاچه با ماشین انجام می‌شود. این در حالی است که پیشتر برای نجات دریاچه اقداماتی تحت عنوان سخت افزاری انجام شده و قرار بود یک میلیارد مترمکعب از آب دریاچه ارومیه از این حوضه تأمین شود؛ اما شاهدیم که حتی بخشی از این اقدامات تاکنون به بهره‌برداری نیز نرسیده است.
او با اشاره به اینکه در حوزه کشاورزی اقدامات صحیحی انجام نشده است، می‌گوید: طی چند سال گذشته بسیاری از اراضی کشاورزی در این منطقه توسعه پیدا کرده و بخشی از حقابه دریاچه به این حوزه اختصاص پیدا کرده است. از طرفی بارندگی نیز مزید بر علت شده و حال و روز دریاچه را بدتر کرده است.
رئیس مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه با اشاره به فاصله زیاد برای رسیدن به حوزه اکولوژیک در دریاچه ارومیه می‌گوید: در حال حاضر دریاچه ارومیه تا ۴ متر برای رسیدن به تراز اکولوژیک، فاصله دارد، چرا که تراز اکولوژیک دریاچه ۱۲۷۴.۱ متر است؛ اما هم اکنون این تراز به ۱۲۷۰ متر رسیده است. دریاچه ارومیه برای رسیدن به تراز اکولوژیک باید آبی بیشتر از این میزان را داشته باشد تا هر سال پس از تبخیر در دریاچه ذخیره شود.
حجت جباری در آخر می‌افزاید: در کوتاه مدت زیاد نمی‌توان کمکی به دریاچه ارومیه کرد. تنها باید برای سال آینده برنامه‌ریزی کرده و پروژه‌های نیمه تمام را به اتمام برسانیم. سازمان آب و وزارت نیرو دریاچه‌های انحراف آب را کاملاً مسدود کنند تا سیلاب به سهولت وارد دریاچه شود. طی سال‌های گذشته یکی از مشکلات دریاچه این بود که این دریاچه‌ها مسدود نشده و در هنگام وقوع سیلاب، آب به مناطق کشاورزی سرریز می‌شدند. جهاد کشاورزی باید الگوی رعایت کشت را ترویج دهد تا حداقل نیاز آبی را در سال بعد داشته باشیم. از سویی دیگر متأسفانه تنها ۷ درصد اراضی کشاورزی ما دارای سیستم نوین آبیاری بوده و هنوز ۹۳ درصد اراضی کشاورزی به‌صورت سنتی آبیاری می‌شود. برای نجات دریاچه ارومیه باید در حوزه کشاورزی تحولی عمیق صورت گیرد.
لازم به ذکر است که به رغم تماس‌های مکرر و ارسال پیام، «روح‌الله متفکرآزاد» رئیس هیأت تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه مجلس شورای اسلامی پاسخی به «ایران» ارائه نداد. با «یاسر رهبردین» معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی نیز تماس گرفته و با ارسال پیامی خواهان گفتگو در این خصوص شدیم؛ اما تا لحظه نگارش گزارش پاسخی به درخواست روزنامه ایران داده نشد.
مسئولین کمتر حرف بزنند و بیشتر گوش کنند
حسین علایی، استاد دانشگاه طی یادداشتی در شماره امروز روزنامه مستقل با عنوان حل ریشه‌ای اعتراضات نوشت: شاید دولت نتواند جلوی برنامه‌ریزی و اقدامات خارجی‌ها و دولت‌های متخاصم برای برپایی حرکت‌های اجتماعی در داخل کشور را بگیرد، اما حاکمیت می‌تواند دست به اقداماتی بزند تا از ایجاد بستر و زمینه برای ظهور نا آرامی‌هایی که از سال ۱۳۸۸ تاکنون هر از چندی رخ داده‌اند تا حد زیادی جلوگیری کند. ابرچالش‌های موجود در کشور مثل تورم، بیکاری، عدم توسعه کشور، خشکسالی، معضلات معیشتی، تخریب شدید محیط زیست و ... باعث شده تا هر از چند گاهی تعدادی از اقشار مختلف مردم مثل بازنشستگان، فرهنگیان و دانشجویان دست به اعتراض بزنند.
وقوع چنین حوادثی موجب شده تا اوضاع ایران در یک چرخه معیوب و یک حلقه باطل قرار گیرد. به طوری که انجام هر اقدامی از سوی دولتمردان نه تنها از مشکلات و گرفتاری‌های مردم نمی‌کاهد، بلکه وضع کشور را نیز وخیم‌تر می‌کند. برای مثال افزایش حقوق، باعث افزایش نقدینگی می‌شود. افزایش نقدینگی موجب بالا رفتن تورم می‌شود و تورم هم باعث افزایش نارضایتی می‌گردد. یا اینکه وجود گشت ارشاد باعث ناراحتی تعداد زیادی از مردم به ویژه بسیاری از خانم‌ها می‌شود. رفتار‌های برخی مأمورین انتظامی و امنیتی در گشت ارشاد باعث اتفاقات ناخواسته‌ای مانند مرگ مهسا امینی می‌شود. فوت مهسا باعث ایجاد اعتراضات در کشور می‌شود. برای مقابله با اعتراضات صورت گرفته، دولت ناچار به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی می‌شود و پلیس با معترضین برخورد می‌کند و تعدادی از آن‌ها را دستگیر می‌کند. این رفتار‌ها به نوبه خود باعث افزایش نارضایتی مردم از حاکمیت می‌شود؛ بنابراین همچنان این چرخه باطل و معیوب ادامه می‌یابد. حال چه باید کرد تا کشور از دام این چرخه معیوب نجات یابد و شرایط جامعه عوض شود به طوری که اقدامات حکومت باعث افزایش رضایت مردم شود و کشور، خود را از عقب ماندگی‌ها نجات دهد و ایران حرکت رو به توسعه را آغاز کند؟ کسانی که با درس سیستم‌های پویا آشنا هستند می‌دانند که در چنین شرایطی باید اقداماتی انجام داد تا سیستم وارد چرخه مطلوب و یا حلقه منفی نشود. به این مفهوم که انجام هر اقدامی از سوی حاکمیت، باعث افزایش رضایت مردم و در نتیجه کاهش مشکلات و گرفتاری‌های کشور شود؛ بنابراین برای برون رفت از وضع موجود، توجه به نکات زیر ضروری است؛
۱. جدی گرفتن تمامی مشکلات و معضلاتی که باعث بروز اعتراضات می‌شود. مثل رفتار‌های دستگاه‌های حکومتی بویژه سازمان‌های امنیتی و انتظامی و اداری با مردم به طوری که بهانه برای بروز اعتراضات ایجاد نشود.
۲. کمتر حرف زدن مسئولین و گوش کردن به حرف اکثریت مردم و نخبگان و شنیدن نظرات کارشناسان حوزه‌های مختلف
۳. مشخص نمودن این که دستگاه‌های مختلف حاکمیتی چه کار‌هایی را نباید بکنند و چه اقداماتی را نباید انجام دهند.
۴. بررسی نتایج اجرایی بعضی از قوانین و مقررات و نیز ارزیابی عملکرد برخی از سازمان‌ها مثل گشت ارشاد و ستاد امر به معروف به طوری که اگر وجود آن‌ها از نبود آن‌ها زیان بارتر است، فوری تعطیل شوند. در وضع فعلی مشاهده می‌شود که عملکرد گشت ارشاد باعث افزایش بدحجابی در کشور شده است.
۵. اولویت دادن به اقداماتی که منجر به رضایت اکثریت مردم می‌شود مثل کاهش حجم زندانیان، تسهیل امور اداری، رفع مسدودسازی از اینترنت و شبکه‌های مجازی، توسعه بهره‌گیری از فضای مجازی و رفع محدودیت‌ها از شخصیت‌های علمی، فرهنگی، سیاسی، هنری، ورزشی و اجتماعی کشور.
۶. رعایت حرمت زنان و احترام بیشتر به آن‌ها نسبت به مردان و عدم درگیر شدن با زنان و دختران و عدم بازداشت آن‌ها به هیچ عنوان
۷. حذف زندانی سیاسی از آمار زندانیان کشور
۸. رفتار خودی داشتن با معترضان و استفاده از شیوه قرآنی رحماء بینهم و درگیر نشدن با مردم
۹. استقبال از نقد و انتقاد و دیدگاه‌های متفکرین و دانشگاهیان و حوزویان و احزاب و انجمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد
۱۰. عدم افزایش انتظارات مردم با بیان وعده‌های غیر عملی
۱۱. نگفتن دروغ در شرح وقایع رخ داده
۱۲. عدم بیان تحلیل‌های غیرواقعی
۱۳. در اولویت قرار دادن عملی توسعه اقتصادی کشور با تکیه بر اقتصاد دانش بنیان و تدوین الگوی توسعه ایران با بهره‌گیری از نخبگان این حوزه
۱۴. بازخوانی و بروز رسانی فهم متولیان و تصمیم‌گیرندگان و قانون‌گذاران از مبانی و مناسک دینی
در نهایت باید همه دست‌اندرکاران حاکمیت و مدیران توجه کنند که اولین ویژگی یک مدیر در نظام اسلامی داشتن سعه صدر در رفتار با مردم و الکاظمین الغیظ در مواجهه با مخالفین و العافین عن الناس در برخورد با جامعه است. حضرت موسی وقتی به پیامبری برگزیده شد گفت: رب اشرح لی صدری و یسرلی امری و خداوند هم به رسول خویش محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: الم نشرح لک صدرک.
حافظ هم بر اساس برداشت خود از مبانی اسلامی می‌فرماید: آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا.
سناریوی مشکوک جرم انگاری علیه ایران
حشمت الله فلاحت پیشه طی یادداشتی در شماره امروز آرمان ملی با تیتر سناریوی مشکوک جرم انگاری علیه ایران نوشت: اخیرا یکسری خبر‌ها در سیاست خارجی ایران مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد به‌هم بی‌ارتباط نیستند. یکی اظهار بی‌میلی آمریکایی‌ها به مذاکرات برجام و همین سیاست در اروپا البته بدون اعلام شکست دیپلماسی برجام، کاری که در غرب صورت می‌گیرد. در سمت دیگر یک سناریوی مشکوکی با هدف گره زدن نام ایران به جنگ اوکراین دارد صورت می‌گیرد که همه مشکوک است. با مطرح شدن بحث پهپادها، دولت اوکراین و کشور‌های غربی هم سعی می‌کنند که موضوع ایران را مطرح کنند. جالب اینکه به هر حال طبق مقررات بین‌المللی حتی اگر اسلحه‌ای از یک کشور در جنگی به‌کار گرفته شود، بنای پایان بیطرفی کشور نیست. به یاد دارم در مجلس هشتم طرحی را تدوین کردم که تحت عنوان «الزام دولت به پیگیری حقوق بازماندگان جنگ از کشور‌هایی که عراق را مسلح کرده بودند»، تبدیل به قانون شد.
در آنجا تقریبا همه کشور‌های بزرگ آن زمان دنیا که در عرصه تسلیحات حضور داشتند و حدود ۳۶ کشور بودند که به عراق اسلحه صادر کرده بودند. از آمریکا و انگلستان و فرانسه تا روسیه و چین و نکته جالب اینکه بیش از ۳۵۰ شرکت اروپایی و آمریکایی شرکت‌هایی بودند که حتی در مسلح کردن صدام به سلاح‌های ممنوعه شیمیایی نقش داشتند و اسنادش هم مشخص بود و در آن قانون سازوکاری دیدیم که جانبازان ایرانی می‌توانند از شرکت‌های غربی شکایت کنند. واقعیات این‌ها وجود دارد و در تمام جنگ‌ها می‌بینیم بنگاه‌های عظیم تولید اسلحه در آمریکا و اروپا و جا‌های مختلف هستند که صاحب موقعیت اقتصادی می‌شوند. الان هم این مسائل در مورد ایران دارد عمده می‌شود به این دلیل که متأسفانه یک فضای کاملا ضد دیپلماسی علیه ایران درحال شکل گیری است. صحبت‌های آقای رابرت مالی هم در همین رابطه قابل ارزیابی است و از این رو معتقدم تمام این سیاست‌ها در راستای سیاست فشار بر ایران است. یک دلیل عمده دارد و آن اینکه حتی برجام هم یک سیاست کنترلی علیه ایران بود و نه سیاست آشتی با ایران. یعنی هنوز سیاست اروپا و آمریکا در قبال ایران، سیاست کنترل و محدودسازی ایران است و حتی دیپلماسی هسته‌ای هم هدف کنترلی را در دستور کار داشت و تنش زدایی را در دستور کار نداشت. چون حتی اگر برجام هم امضا می‌شد، تنش‌های دیگری با ایران ادامه می‌داشت. تنش‌هایی که در درجه اول اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها سعی می‌کردند این تنش‌ها با متحدان منطقه‌ای‌شان ایجاد شود و در درجه دیگر هم متأسفانه در داخل ایران هم منافع برخی در تداوم تنش‌های خارجی و ادامه تنش‌های بین‌المللی ایران است. با توجه به این مقدمه باید بگویم که اولا، در طول چند روز اخیر یک اشتیاق غیرقابل توجهی در سمت رسانه‌های ایران برای طرح موضوع برجام وجود دارد. درحالی که اتفاقا زمان، زمان طرح موضوع برجام نیست و موضوعی که الان وجود دارد، مسائلی است که بین ایران و غرب شکل گرفته که به نظر می‌رسد این مسائل فعلا تعیین کننده هستند و موضوع برجام اصلا در دستور کار نیست و هر دیپلماتی الان در مورد برجام صحبت کند، مجبور است از موضع ضعف صحبت کند. بنابراین امروز زمان طرح برجام نیست ولی این به معنای پایان برجام هم نیست. زمانی که کشور‌های غربی الان سعی می‌کنند از ناآرامی‌های داخلی ایران برای تضعیف توان چانه زنی ایران و تضعیف مولفه‌های امنیت و منافع ملی ایران استفاده کنند و اگر این دوران بگذرد، آن موقع برجام را نه به عنوان آشتی بلکه به عنوان یک سیاست کنترلی دوباره در دستور کار قرار خواهند داد؛ لذا معتقدم اگر کسی دلبند منافع ملی کشور هست در درجه اول باید یک سازوکار درونی برای حل این اختلاف نظر‌های داخلی شکل بگیرد؛ لذا باید یک سازوکار نهادمند و قانونی برای رفع اختلافات شکل بگیرد. این مسائل و اختلاف نظر‌هایی که در کشور وجود دارد، کاهش پیدا کند و بعد از آن هست که در مسائل سیاست خارجی می‌توان ورود کرد. اما در موضوع روسیه برخی بی‌میل نیستند که اسم ایران در جنگ اوکراین مطرح شود و به رغم اینکه دولت ایران رسما در جنگ اوکراین اعلام بیطرفی کرده ولی متأسفانه این شرایط ادامه دارد.
به هر حال ایران و روسیه دو کشوری هستند که در طول دهه اخیر بیش‌ترین مناسبات نظامی را با هم داشتند و خرید‌ها و همکاری‌ها و مهندسی مشترک نظامی معمولا توسط دو کشور و صنایع دفاعی دو کشور شکل گرفته است. به هیچ وجه، هیچ‌کسی در ایران راضی نیست که اگر سلاحی از ایران در روسیه وجود داشته باشد، این سلاح علیه مناطق غیرنظامی اوکراین به کار برده شود و اگر چنین کاری صورت گرفته، این تخلف دولت روسیه است و نه تخلف دولت ایران.
